Maria Janion

(ur. 24 grudnia 1926 w Mońkach, zm. 23 sierpnia 2020 w Warszawie)

Historyk literatury, idei i wyobraźni. Profesor w Instytucie Badań Literackich PAN, nauczycielka akademicka. Jej zainteresowania naukowe obejmują także dzieje stylów, form i kategorii estetycznych oraz metodologię badań literackich. Jest jedną z najwybitniejszych znawczyń polskiego i zachodniego romantyzmu, badanego przez nią jako nowy paradygmat kultury, na który składa się odmienne podejście do historii (Romantyzm i historia, napisany z Marią Żmigrodzką, 1978, wznowienie 2001), wyobraźni, natury i miłości, romantyczny indywidualizm, nobilitacja kultur alternatywnych (m.in. Gorączka romantyczna, 1975, 2007; Odnawianie znaczeń, 1980; obecnie prace te są wydawane w ramach publikacji Prac wybranych, od 2000) oraz niewyrażane wcześniej sytuacje egzystencjalne dziecka, szaleńca, kobiety, doświadczenia zła, transgresji i inności (współtworzona przez autorkę seria antologii Transgresje, 1981–1988; Wobec zła, 1989; Projekt krytyki fantazmatycznej, 1991; Kobiety i duch inności, 1996, 2006; Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi, 2000; Żyjąc tracimy życie, 2001; Wampir. Biografia symboliczna, 2004, 2008; Romantyzm i egzystencja. Fragmenty niedokończonego dzieła, współautorka Maria Żmigrodzka, 2004; Niesamowita Słowiańszczyzna, 2006). Wiele z tych prac wybiega daleko poza romantyczny horyzont i sięga kultury współczesnej, uwzględniając dokonania światowej humanistyki. Laureatka nagród polskich (m.in. Nagroda Wielka Fundacji Kultury za rok 1999; Nagroda im. K. Wyki, 2001) oraz zagranicznych (Nagroda Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku, 1980). W 1994 roku otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego.